Wiele wskazuje na to, że w 2022 roku czeka nas kolejna nowelizacja Kodeksu cywilnego w zakresie prawa spadkowego. O jakich zmianach możemy mówić na ten moment?

Szczegóły poniżej.

Ograniczenie kręgu osób uprawnionych do dziedziczenia z ustawy

Prawo spadkowe obowiązujące w obecnej postaci jest dość skomplikowane. Co więcej – sprawy tego typu są trudne nie tylko dla rodzin zmarłych, ale nierzadko również dla sądów. Przepisy prawa w teraźniejszym brzmieniu umożliwiają dziedziczenie po zmarłym m.in. jego stryjecznym i ciotecznym wnukom.

W uzasadnieniu projektu ustawy możemy znaleźć odniesienie resortu sprawiedliwości do tej kwestii. W ocenie organu należy zmienić te regulacje, gdyż zazwyczaj chodzi wtedy o ludzi, którzy wcale bądź słabo znali zmarłego. Chcąc zniwelować ten problem, zaproponowano ograniczenie kręgu spadkobierców ustawowych.

Zmiana ma być próbą skrócenia długości postępowań o stwierdzenie nabycia spadku. Jeśli nie będzie potrzeby poszukiwania dalszej rodziny zmarłego spadkodawcy – czas ich trwania w znacznym stopniu może ulec skróceniu. W ten sposób toczące się postępowania usprawnią się, a liczba spraw wpływających do sądów ulegnie znacznemu ograniczeniu.

Na ten moment trudno jednoznacznie przewidzieć, w jaki sposób ustawodawca zmodyfikuje dotychczasowe zasady dotyczące dziedziczenia ustawowego. Jednak jedno jest pewne – dalecy krewni zmarłego spadkodawcy najpewniej zostaną „usunięci” z tego kręgu.

Uwaga!

Owa zmiana dotyczy wyłącznie dziedziczenia ustawowego. Spadkodawca w dalszym ciągu będzie mógł odmiennie rozdysponować swoim majątkiem w drodze testamentu.

Uznanie spadkodawcy za niegodnego – nowa przesłanka

Zgodnie z obecnym brzmieniem art. 928 Kodeksu cywilnego, spadkobierca może być uznany przez sąd za niegodnego, jeżeli:

dopuścił się umyślnie ciężkiego przestępstwa przeciwko spadkodawcy;
podstępem lub groźbą nakłonił spadkodawcę do sporządzenia lub odwołania testamentu albo w taki sam sposób przeszkodził mu w dokonaniu jednej z tych czynności;
umyślnie ukrył lub zniszczył testament spadkodawcy, podrobił lub przerobił jego testament albo świadomie skorzystał z testamentu przez inną osobę podrobionego lub przerobionego.

Projekt nowelizacji Kodeksu cywilnego przewiduje natomiast dodanie do powyższego przepisu nowej przesłanki, tj.:

„uporczywie nie wykonywał obowiązku alimentacyjnego wobec spadkodawcy lub uporczywie uchylał się od sprawowania opieki nad spadkodawcą”.

Ustawodawca motywuje potrzebę wprowadzenia takiej zmiany tzw. „względami słuszności’’. Osoby starsze coraz częściej nie mogą liczyć na pomoc ze strony swoich najbliższych krewnych. W związku z tym system prawny powinien reagować na niewłaściwe etycznie zachowania osób, które mogą osiągnąć korzyści ze spadku po ich śmierci.

Uznanie za niegodnego – jakie skutki wywołuje?

Zgodnie z art. 928 K.C., spadkobierca niegodny zostaje wyłączony od dziedziczenia, tak jakby nie dożył otwarcia spadku. W praktyce oznacza to, iż w miejsce takiej osoby wchodzą spadkobiercy powołani w dalszej kolejności (w przypadku dziedziczenia ustawowego). Jeśli natomiast spadkodawca pozostawił po sobie testament, udział osoby niegodnej dziedziczenia przypada pozostałym spadkobiercom testamentowym w drodze tzw. przyrostu.