Raty kredytu a termin przedawnienia

Generalną zasadą jest, że bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. W przypadku zobowiązań okresowych, jak np. raty zaciągniętego kredytu, termin przedawnienia wynosi 3 lata. Mówiąc prościej, kredytobiorca nie będzie musiał raty zapłacić, jeśli miną 3 lata od dnia, w którym był on zobowiązany do zapłaty.

W tej kwestii pojawiają się jednak wątpliwości. Od którego dnia należy liczyć bieg terminu przedawnienia w przypadku zobowiązań o charakterze ratalnym? Od momentu spłaty kredytu w całości, czy może biegnie on w sposób odrębny dla każdej raty?

Stanowisko w tej sprawie zajął Sąd Najwyższy w jednym z najnowszych orzeczeń (III CZP 17/21).

Czy poszczególne raty kredytu mają osobny termin przedawnienia?

Punktem wyjścia okazuje się być art. 120 Kodeksu cywilnego, który stanowi, że:

„Bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Jeżeli wymagalność roszczenia zależy od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego, bieg terminu rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie”.

Przedmiotem wątpliwości okazuje się fakt rozłożenia na raty zobowiązania jednorazowego. Opierając się na powyższym przepisie, zasadniczo wyróżnia się dwie szkoły jego interpretacji w kontekście rozpoczęcia terminu przedawnienia.

Z jednej strony można przyjąć, że do ustalenia wymagalności świadczenia jednorazowego podzielonego na raty konieczna jest wymagalność całego świadczenia. W konsekwencji za termin rozpoczęcia biegu terminu przedawnienia należałoby uznać dzień spłaty kredytu w całości. Pamiętajmy, że w tym przypadku może być to również data wypowiedzenia umowy. Na przykład w związku z zaleganiem przez dłużnika z zapłatą poszczególnych rat świadczenia.

Powyższy artykuł można rozumieć również w taki sposób, że w celu ustalenia terminu wymagalności świadczenia, wystarczające pozostaje nadejście ustalonych w umowie kredytu/pożyczki terminów płatności poszczególnych rat. Wówczas skutkuje to odmiennym początkiem biegu terminu przedawnienia roszczenia dla każdej z rat kredytu/pożyczki.

Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 27 lipca 2021 r. (III CZP 17/21)

Pytanie zadane SN brzmiało następująco:

„Czy rozłożenie świadczenia jednorazowego na raty skutkuje wyznaczeniem różnych terminów wymagalności jego poszczególnych rat, a tym samym różnym momentem rozpoczęcia biegu terminu przedawnienia roszczenia o zapłatę poszczególnych części świadczenia jednorazowego?”.