Podział majątku po rozwodzie to proces, który nieuchronnie wiąże się z dużymi emocjami. Możesz jednak przejść przez niego sprawnie i z poczuciem kontroli, jeśli dobrze zrozumiesz jego zasady. Potraktuj ten artykuł jak mapę, która krok po kroku przeprowadzi Cię przez wszystkie etapy, opierając się na przepisach Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (KRO). Celem całego postępowania jest przecież sprawiedliwe rozdzielenie tego, co zgromadziliście w trakcie małżeństwa. W zależności od tego, czy uda Wam się porozumieć, w procesie weźmie udział notariusz, a w przypadku sporu – sąd rejonowy. Na każdym etapie może Cię również wspierać profesjonalny pełnomocnik, czyli adwokat lub radca prawny.
Kiedy można zacząć dzielić majątek?
Zanim będzie możliwy podział majątku, musi zostać spełniony podstawowy warunek formalny – musi dojść do ustania wspólności majątkowej między małżonkami. Od tego momentu przestajecie tworzyć majątek wspólny, a wszystkie przyszłe dochody i nabywane składniki stają się majątkiem osobistym każdego z Was.
Wspólność majątkowa najczęściej ustaje z chwilą uprawomocnienia się wyroku rozwodowego lub orzeczenia separacji. Może również zakończyć się wcześniej – na mocy zawartej między małżonkami umowy o rozdzielności majątkowej, czyli tzw. intercyzy. Data ustania wspólności ma decydujące znaczenie, ponieważ według stanu majątkowego na ten dzień ustala się, które składniki wchodzą w skład majątku wspólnego podlegającego podziałowi.
Co wchodzi w skład majątku i ile to jest warte?
Pierwszym i najważniejszym zadaniem jest dokładne ustalenie, co posiadacie i jaką ma to wartość. Musicie stworzyć precyzyjną listę wszystkich aktywów nabytych w trakcie trwania małżeństwa i oszacować ich aktualną cenę rynkową. Ten etap wymaga rzetelności i stanowi punkt wyjścia do dalszych rozmów lub decyzji sądu.
Co zalicza się do majątku wspólnego?
Majątek wspólny to w zasadzie wszystko, czego dorobiliście się od dnia ślubu do dnia ustania wspólności, niezależnie od tego, kto formalnie widnieje jako właściciel. Zgodnie z art. 31 KRO, należą do niego przede wszystkim Wasze pensje i inne dochody z działalności zarobkowej. Do najczęstszych składników majątku wspólnego należą:
- Nieruchomości – mieszkanie, dom czy działka kupione w trakcie małżeństwa,
- Ruchomości – samochód, meble, sprzęt RTV/AGD, biżuteria,
- Środki finansowe – oszczędności na kontach bankowych, lokatach, w funduszach inwestycyjnych, a także gotówka,
- Inwestycje: – akcje, obligacje, udziały w spółkach,
- Przedsiębiorstwo – firma założona i prowadzona przez Ciebie lub Twojego byłego małżonka w czasie trwania małżeństwa,
- Dochody z praw własności intelektualnej – na przykład tantiemy autorskie, jeśli powstały w trakcie wspólności.
Czego nie obejmuje podział, czyli czym jest majątek osobisty?
Majątek osobisty to aktywa, które należą wyłącznie do jednego z Was i nie wchodzą do puli podziału. Katalog tych składników jest precyzyjnie określony w art. 33 KRO i nie można go modyfikować. Do majątku osobistego należą przede wszystkim rzeczy nabyte przed ślubem. Nie dzieli się również dóbr, które jedno z Was otrzymało w spadku lub darowiźnie, chyba że darczyńca wyraźnie zaznaczył, że darowizna ma wejść do majątku wspólnego. Majątkiem osobistym są też przedmioty służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb, jak ubrania czy pamiątki, oraz prawa niezbywalne, np. prawo do alimentów.
Dwie drogi do celu: ugoda czy postępowanie sądowe?
Gdy już wiecie, co i ile jest warte, musicie zdecydować, jak to podzielić. Prawo daje Wam dwie możliwości: szybką i polubowną ścieżkę umowną albo dłuższą i bardziej sformalizowaną drogę sądową. Wybór zależy od tego, czy jesteście w stanie się porozumieć.
Podział umowny – najszybsze i najtańsze rozwiązanie
Jeśli potraficie dojść do pełnego porozumienia we wszystkich kwestiach – co do składu majątku, jego wartości i sposobu podziału – możecie załatwić sprawę umownie. To zdecydowanie najlepsza opcja, która oszczędza czas, pieniądze i nerwy. Jeżeli w skład majątku nie wchodzi nieruchomość, wystarczy zwykła pisemna umowa. Jeśli jednak dzielicie mieszkanie, dom lub działkę, umowa musi mieć formę aktu notarialnego. Wtedy cały proces zamyka się podczas jednej wizyty w kancelarii notarialnej.
Kiedy sprawa musi trafić do sądu?
Gdy nie ma zgody, jedynym wyjściem jest sądowy podział majątku. Postępowanie rozpoczyna się od złożenia przez jedną ze stron wniosku o podział majątku wspólnego we właściwym sądzie rejonowym (najczęściej jest to sąd w miejscu położenia majątku). Droga sądowa jest znacznie dłuższa i może trwać od kilku miesięcy do nawet kilku lat. Generuje też wyższe koszty.