Akcje lub udziały w spółkach kapitałowych można obejmować w zamian za wkłady pieniężne lub niepieniężne. W przypadku wkładów pieniężnych sytuacja jest bardzo prosta. W zamian za określoną liczbę udziałów (akcji) wspólnik musi wpłacić konkretną sumę pieniędzy. Wkłady niepiężne jednak mogą przyjąć bardzo wiele form, a co za tym idzie, często powstaje problem z ich wyceną. W dzisiejszym artykule postaramy się przybliżyć tematykę aportu, czyli właśnie niepiężnego wkładu do spółki. We wpisie odpowiemy m.in. na następujące pytania:
- Czym jest aport?
- Jakie regulacje dotyczące aportu znajdziemy w kodeksie spółek handlowych?
- Co może być przedmiotem aportu?
- Jak prawidłowo wnieść i wycenić aport?
Czym jest aport?
Jak już wspomnieliśmy na wstępie, aport to niepieniężny wkład do spółki. Wspólnik przenosi własność przedmiotu aportu na spółkę, a w zamian otrzymuje określoną liczbę udziałów bądź akcji. Mówiąc najogólniej aportem mogą być zarówno rzeczy ruchome, nieruchomości, jak i prawa zbywalne.
Zanim dany składnik stanie się aportem w spółce trzeba ustalić, czy ma tzw. zdolność aportową. Są to wypracowane w doktrynie i orzecnictwie warunki, jakie musi spełniać konkretna rzecz lub prawo, aby móc stać się aportem. Podstawowe kryteria w tym zakresie to:
- możliwość oznaczenia, wycenienia wkładu i zamieszczenia go w bilansie spółki,
- zbywalność przedmiotu aportu na rzecz spółki przez wspólnika go wnoszącego,
- przydatność i faktyczna dostępność wkładu dla spółki,
- możliwość ujęcia aportu w masie upadłościowej lub likwidacyjnej.
Aporty w spółkach – przykłady
Przechodząc do przykładów aportów, można wymienić m.in.:
- rzeczy ruchome (samochód, maszyny produkcyjne itp.),
- nieruchomości,
- prawa rzeczowe (np. udział we współwłasności, własność przedsiębiorstwa lub jego części),
- prawa obligacyjne (np. udziały w innej spółce, obligacje, wierzytelności wspólnika),
- prawa na dobrach materialnych (np. patenty, wynalazki, majątkowe prawa autorskie).
Kodeks spółek handlowych wskazuje, że aportem w spółkach kapitałowych nie może być prawo niezbywalne, ani świadczenie pracy lub usług.
Kiedy możemy mówić o wniesieniu aportu?
Należy pamiętać, że aport możemy zarówno wnieść w spółkach osobowych, jak i kapitałowych. Z tym wyjątkiem, że np. w spółkach osobowych aportem może być świadczenie usług przez danego wspólnika.
Ponadto aport może być wniesiony:
- przy zakładaniu spółki,
- w trakcie podwyższania kapitału zakładowego (akcyjnego) spółki,
- w momencie dołączenia nowego wspólnika.
Jak wnieść aport do spółki?
Po pierwsze, należy zaznaczyć, że przedmiotu aportu nie można wnieść do spółki, jeżeli jest ona założona elektronicznie, czyli przy wykorzystaniu wzorca umowy. Mowa tu o systemie S24. Ograniczenie takie nie istnieje, jeżeli wniesienie aportu zostanie dokonane w formie aktu notarialnego. To samo tyczy się sytuacji podwyższania kapitału zakładowego.
Po drugie, wniesienie aportu do spółki powinno nastąpić przed jej rejestracją w KRS lub przed rejestracją informacji o podwyższeniu kapitału zakładowego. Przykładowo, do powstania spółki z o. o. konieczne jest wniesienie przez wspólników wkładów na pokrycie całego kapitału zakładowego.
Po trzecie, składając wniosek o rejestrację spółki lub o podwyższenie kapitału zakładowego członkowie zarządu spółki zobowiązani są do złożenia oświadczenia, czy wkład na pokrycie kapitału zakładowego (lub udziałów przy podwyższonym kapitale zakładowym) został wniesiony.
Po czwarte, należy pamiętać, że jeżeli aport jest wnoszony przy zakładaniu spółki, jego przedmiot wraz z dokładnym określeniem wartości oraz wspólnika go wnoszącego musi być wyraźne określony w umowie spółki.
Wycena aportu
W praktyce dużo problemów pojawia się przy wycenie wkładów niepieniężnych. W mniejszych przedsiębiorstwach wspólnicy samodzielnie określają wartość aportu. Trzeba jednak zrobić to bardzo dokładnie, bowiem za zawyżenie jego wartości, przepisy przewidują sankcje wobec wspólników i członków zarządu spółki. Wartość przedmiotu aportu określa się na dzień wniesienia go do majątku spółki. Przy aportach o większej wartości i w dużych przedsiębiorstwach wycen dokonuje zazwyczaj biegły rewident (w spółce akcyjnej wycena rewidenta jest obowiązkowa). Trzeba jednak pamiętać, że wycena aportu przez profesjonalistę wiąże się z dodatkowymi kosztami.