Rząd chce należycie uporządkować polski system ubezpieczeń społecznych. Ma tego dokonać poprzez wprowadzenie nowych regulacji prawnych, które przyczynią się do usprawnienia funkcjonowania ZUS oraz ujednolicenia rozwiązań dotyczących przyznawania i wypłaty świadczeń. 13 sierpnia 2021 r. ustawę przekazano prezydentowi do podpisu. Jakie regulacje przewiduje ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych w nowym brzmieniu?
Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych – cel nowelizacji
Zgodnie z uzasadnieniem projektu, celem nowelizacji ustawy jest:
- ujednolicenie zasad objęcia ubezpieczeniami społecznymi, ustalania uprawnień do świadczeń z ubezpieczeń społecznych oraz ich wypłaty;
- wprowadzenie zmian w ustalaniu prawa do świadczeń;
- usprawnienie obsługi i uporządkowania działań płatników składek w celu stabilizacji stanów kont płatników i ubezpieczonych;
- usprawnienie obsługi prowadzenia rozliczeń z płatnikami składek;
- wprowadzenie zmian w prowadzonej przez ZUS gospodarce finansowej w zakresie zapewnienia współmierności przychodów i kosztów FUS czy też trybu dokonywania i zatwierdzania zmian w planie finansowym ZUS.
Problem emerytur czerwcowych, nowe zasady zliczania okresów niezdolności do pracy i inne…
Nowelizacja ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, tak jak wspominaliśmy we wstępie, ma przyczynić się do poprawy funkcjonowania ZUS oraz rozwiązań dotyczących przyznawania i wypłaty różnego rodzaju świadczeń. Jakie nowe regulacje należy jasno zasygnalizować?
Przede wszystkim rozwiązano problem tzw. emerytur czerwcowych. Borykało się z nim bowiem wiele osób. W rozwiązaniu tym chodzi przede wszystkim o ustalenie emerytury w taki sam sposób, jak w maju – jeśli jest to korzystniejsze dla ubezpieczonego. Do tej pory przez brak waloryzacji kwartalnej świadczenia dla osób przechodzących na emeryturę w czerwcu były znacznie niższe.
Dodatkowo wprowadzono możliwość ubiegania się o rentę z tytułu niezdolności do pracy w przypadku, gdy niezdolność ta powstała w okresach pobierania świadczeń opiekuńczych, za które nie było obowiązku opłacania składek ubezpieczeniowych, albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów. Obecnie możliwość ubiegania się o rentę jest ściśle związana z koniecznością opłacania składek, ewentualnie 18 miesięcy od ustania tego okresu.
Do kolejnych zmian należy zaliczyć także wprowadzenie nowych zasad zliczania okresów niezdolności do pracy. Nowelizacja przewiduje zliczanie do jednego okresu zasiłkowego zarówno okresów nieprzerwanej niezdolności, jak i z przerwą nie dłuższą niż 60 dni (niezależnie od tego czy niezdolność byłaby spowodowana tą samą, czy inną przyczyną).
Nowe rozwiązania
Poza wyżej wskazanymi rozwiązaniami, nowelizacja ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych przewiduje:
- Wprowadzenie obowiązku przekazywania do ZUS niezbędnych danych do ustalenia uprawnień i wysokości świadczeń z ubezpieczenia chorobowego przez płatników i ubezpieczonych.
- Wprowadzenie zmian dotyczących wypłat dla nowych świadczeniobiorców, którzy nabędą świadczenia od 1 stycznia 2022 r. Chodzi o wprowadzenie zasady, że wypłata gotówkowa (za pośrednictwem operatora pocztowego) oraz za pośrednictwem banku będzie miała charakter równorzędny, bez uprzywilejowywania którejkolwiek z form wypłaty.
- Skrócenie okresu możliwości pobierania zasiłku chorobowego po ustaniu ubezpieczenia do 91 dni (obecnie z takiego zasiłku można korzystać przez 180 dni).
- Wprowadzenie ograniczenia w przekazywaniu korekt deklaracji ubezpieczeniowych tylko do 5 lat od momentu wymagalności składek.
- Ujednolicenie przepisów dotyczących częstotliwości zgłaszania wniosków o ponowne ustalenie wysokości świadczenia przez emerytów kontynuujących aktywność zawodową.
- Wprowadzenie obowiązku założenia Platformy Usług Elektronicznych przez wszystkich płatników składek od 1 stycznia 2023 r.
- Wprowadzenie możliwości umorzenia, odroczenia lub udzielenia ulg w spłacie należności cywilnoprawnych przez ZUS.
- Uproszczenie procedur przy przyznawaniu prawa do rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego.
- Uzyskanie przez ZUS dostępu do elektronicznego centralnego rejestru dotyczącego zezwoleń na pracę cudzoziemców.
Nowa ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych – kiedy nowe regulacje zaczną obowiązywać?
Nowe rozwiązania wejdą w życie 14 dni po ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw, z wyjątkiem niektórych przepisów. Kiedy dokładnie to nastąpi? Na razie nie jesteśmy w stanie odpowiedzieć Państwu na to pytanie. Tak jak wspomnieliśmy we wstępie, 13 sierpnia ustawę przekazano prezydentowi do podpisu. Jeśli nie wzbudzi ona u niego jakichkolwiek zastrzeżeń, najpewniej zarządzi on publikację ustawy w Dzienniku Ustaw. O wszelkich zmianach oczywiście będziemy Państwa w tym miejscu informować.